Verdieping op het verliezen van jezelf door afwezige ouders

Veel van ons lopen vast in patronen die we al heel jong hebben ontwikkeld. Deze patronen komen voort uit onverwerkte emoties, vaak ontstaan door emotioneel of fysiek afwezige ouders. Het verliezen van jezelf in die patronen is een van de meest pijnlijke vormen van verlies, omdat je daarmee ook de verbinding met je diepste kern kwijtraakt. Want wat gebeurt er als je in je jeugd al hebt moeten overleven in plaats van echt te leven? Wanneer je je als kind hebt aangepast omdat er simpelweg niemand was om jou op te vangen, je te horen of te zien? Dit is een thema dat ik steeds weer tegenkom, zowel in mijn eigen leven als dat van mijn klanten. 

Ik heb zelf ervaren hoe het is om als een soort zombie door het leven te gaan, volledig op de automatische piloot te leven. Alles draaide om goed doen, presteren, aanpassen en gedragen maar vooral ook: niet voelen. Ik schakelde mijn gevoelens uit omdat ze simpelweg te heftig waren.

Mijn ouders waren er niet op de manier waarop ik ze nodig had, emotioneel afwezig. Daardoor ontwikkelde ik patronen om te overleven. Ik dempte mijn emoties, zorgde ervoor dat ik geen last was, en wilde vooral niemand teleurstellen.

Dit heeft heel lang mijn leven bepaald.” Het dempen deed ik op verschillende manieren: hard werken, maar ook door het kopen van spullen en het drinken van alcohol.

Voorbeelden uit de praktijk
Regelmatig kom situaties tegen in de praktijk die ik in dit blog graag met je wil delen.  Dit zijn mensen die al vroeg in hun leven hebben geleerd om zichzelf te verliezen in patronen, meestal ontstaan door afwezige ouders:

• Het gevoel dat je alles alleen moet doen, dat niemand er echt voor je is. Dit geeft je een uiteindelijk gevoel van grip en controle, maar zorgt er ook voor dat je je diep vanbinnen eenzaam en alleen voelt.
• Misschien ben je als baby niet gewenst. Je ouders hadden liever een meisje dan een jongen, of andersom. Dit kan een diepe wond achterlaten van niet-gezien of niet-gewenst zijn.
• Een moeder die een postnatale depressie had, waardoor je als kind voortdurend probeerde om maar te voldoen aan de wensen van anderen, overal JA op zeggend om gezien en gehoord te worden.
• Een moeder die je hele leven depressief was, en een vader die vluchtte in zijn werk. Als kind werd je in een zorgrol geduwd, waardoor je nu nog steeds de neiging hebt om alles en iedereen te pleasen.”
• Misschien werd je gepest als kind, maar je ouders wuifden je pijn weg door te zeggen dat je je niet aan moest stellen. Je leerde om je gevoelens te verbergen en je schaamt je nu als volwassene als je negatieve emoties ervaart.”

Wat deze ervaringen met ons doen
“Het gevaar van het dempen van emoties en het aanpassen voor anderen, is dat we uiteindelijk onszelf verliezen.

We passen ons gedrag aan de verwachtingen van anderen aan, omdat we geloven dat we zo liefde en erkenning kunnen krijgen.

Maar wat we vaak niet zien, is dat dit ons als volwassenen in de weg blijft staan.

We raken vervreemd van onze eigen behoeften en verlangens, en verliezen het contact met onze eigen emoties.” En maken ons welbevinden zo afhankelijk van de ander

“De enige manier om jezelf terug te vinden is door stil te staan en eerlijk te durven kijken naar de patronen die je hebt ontwikkeld.

In mijn methode ‘Waar zeg jij JA tegen?’ help ik vrouwen om weer contact te maken met hun eigen gevoelens, en om te leren zijn met alles wat er is. Dit betekent ook dat we samen kijken naar die oude patronen die misschien al heel jong zijn ontstaan, en die je nu, als volwassene, tegenhouden om voluit te leven.” Dit vraagt om bloedeerlijk naar jezelf te zijn

De kracht van eerlijkheid naar jezelf
“Bloedeerlijk naar jezelf zijn is een enorme stap. Het vraagt om lef om je eigen patronen onder ogen te zien. Vaak willen we onszelf beschermen door pijnlijke emoties te vermijden. Misschien ben je altijd iemand geweest die het gevoel had alles onder controle te moeten houden, die dacht: ‘Als ik maar hard genoeg werk, of lief genoeg ben, dan komt alles goed’. Maar wat als dat niet zo is? Wat als je juist vastloopt omdat je de pijn en het verdriet uit het verleden hebt weggestopt?”

“Wat al deze verhalen gemeen hebben, is dat er een moment komt waarop je niet meer weg kunt kijken. Je voelt dat er iets niet klopt, dat je vastloopt in je leven, en dat je die patronen niet langer kunt negeren. Dit is het moment waarop bloedeerlijk naar jezelf zijn zo belangrijk wordt. Durf jij toe te geven dat je gewond bent? Dat je iets mist? Het is zo verleidelijk om door te blijven gaan op dezelfde manier, maar juist door eerlijk te zijn naar jezelf, begint het helingsproces.”

Ik weet hoe moeilijk het is om deze pijn te erkennen. Zoals ik al eerder deelde, heb ik als kind geleerd om mijn emoties uit te schakelen. Het was voor mij te heftig om te voelen hoe mijn ouders er niet voor mij waren, emotioneel of fysiek.

Mijn eigen ervaring met bloedeerlijk zijn
In mijn eigen leven heb ik dit proces doorgemaakt. Zoals ik eerder schreef, heb ik als kind geleerd om niet te voelen, om te overleven. Het was voor mij te pijnlijk om te erkennen dat mijn ouders er emotioneel niet voor me waren.

Ik wilde niet voelen hoe diep dat verdriet eigenlijk zat. Maar op een gegeven moment kon ik niet langer om die pijn heen. Het was alsof ik vastzat, ik leefde op de automatische piloot, altijd maar bezig om het goed te doen en te voldoen aan wat ik dacht dat anderen van me verwachtten. Totdat ik niet meer verder kon. Ik moest bloedeerlijk naar mezelf zijn en erkennen: ik ben gewond. Ik draag deze pijn al heel lang met me mee, en dat heeft een enorme impact op hoe ik nu in het leven sta.”

Pas toen ik bloedeerlijk naar mezelf durfde te zijn en deze pijn onder ogen zag, begon mijn helingsproces. Ik moest rouwen om de ouders die er nooit echt waren, maar ook om de delen van mezelf die ik onderweg was kwijtgeraakt.”

Erkenning is geen slachtofferschap

“Er is een groot verschil tussen erkennen dat je gewond bent en jezelf in de slachtofferrol plaatsen.”Hier wil ik een belangrijk punt maken. Erkennen dat je gewond bent, dat er pijn is, betekent niet dat je jezelf in de slachtofferrol moet zetten. Het gaat erom dat je eerlijk bent over wat er is gebeurd, zonder jezelf te veroordelen of in de pijn te blijven hangen. Erkenning is nodig om de diep weggestopte pijn te kunnen voelen en te verwerken.

Slachtofferschap is passief; het is jezelf vastzetten in een verhaal waarin je geen verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Maar wat ik je wil meegeven, is dat het juist door de pijn te erkennen, door eerlijk te zijn over je wonden, dat je de kracht vindt om verder te gaan.” En dus dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen proces

Dit erkennen van je eigen wonden is een belangrijk onderdeel van het rouwproces.

Rouw gaat niet alleen over het verlies van een dierbare, maar ook over het verlies van delen van jezelf, van verlangens, van dromen die niet uitkwamen.

Misschien heb je wel moeten rouwen om een deel van jezelf dat je hebt weggestopt om te overleven, omdat er in jouw omgeving geen ruimte voor was. Voor mij was dit een groot onderdeel van mijn eigen rouwproces. Ik moest rouwen om de ouders die er nooit echt voor me waren, maar ook om de delen van mezelf die ik onderweg was kwijtgeraakt.

Rouwen om wat er nooit was is een proces dat tijd kost. Het betekent dat je afscheid moet nemen van de illusies die je misschien hebt opgebouwd om jezelf te beschermen.

Die illusies dat je het alleen kunt doen, dat je niemand nodig hebt, of dat je altijd sterk moet zijn. Maar wanneer je die illusies loslaat, ontstaat er ruimte om weer in contact te komen met je eigen verlangens, met wie je werkelijk bent.”

Het delen van je verhaal is helen
“Er is een krachtige heling te vinden in het delen van je verhaal. Wanneer je het aandurft om te erkennen wat je hebt meegemaakt en dat te delen, open je de deur naar heling. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. We denken vaak dat we alleen zijn in onze pijn, maar door je verhaal te delen, geef je anderen de ruimte om ook hun verhaal te vertellen en te voelen dat ze niet alleen zijn.”

Naar mijn idee is dit is een  van de meest krachtige manieren om deze rouw te integreren:
Het is helend om eerlijk te zijn naar jezelf en die pijn te erkennen, maar het wordt nog krachtiger als je die waarheid deelt met anderen. Zoals ik altijd zeg: delen is helen. Wanneer je jouw verhaal deelt, geef je jezelf toestemming om het te voelen, en anderen de ruimte om zich ook kwetsbaar op te stellen.”

Voorbeeld uit mijn praktijk: Klanten die hun wonden erkennen
“Ik werk met vrouwen die, net zoals ik, jarenlang hun pijn en verdriet hebben weggestopt. Ze zijn altijd bezig geweest met sterk zijn, doorzetten en zorgen voor anderen. Ze hebben geleerd om niet te voelen, want dat voelde te groot en te overweldigend. Maar als ze eenmaal de moed vinden om bloedeerlijk naar zichzelf te zijn, om hun wonden te erkennen, dan begint het helingsproces. Neem bijvoorbeeld een vrouw die zichzelf altijd heeft weggecijferd voor haar gezin, terwijl ze diep vanbinnen worstelt met onverwerkte emoties uit haar jeugd. Toen ze eenmaal haar verhaal durfde te delen en te erkennen dat ze gewond was, kwam ze erachter dat haar kracht juist lag in het durven toelaten van haar emoties.”

De kracht van JA zeggen tegen je wonden
“Het is misschien een van de moeilijkste dingen om te doen, maar ook een van de meest bevrijdende: JA zeggen tegen je wonden. Dat betekent dat je ze niet langer wegdrukt of ontkent, maar dat je ze onder ogen ziet en zegt: ‘Dit is mijn pijn, en ik mag deze voelen’. In mijn methode, ‘Waar zeg jij JA tegen?’, begeleid ik mensen om die wonden te erkennen en vervolgens te integreren. Want pas als je JA zegt tegen de pijn, tegen het verdriet, kun je ook volledig JA zeggen tegen het leven en jezelf.”

Reflectie en uitnodiging.

Ik wil je vandaag uitnodigen om na te denken over wat jou tegenhoudt om bloedeerlijk naar jezelf te zijn. Misschien zijn het die oude patronen die je al zo lang met je meedraagt, die ervoor zorgen dat je alles op automatische piloot doet, zonder echt te voelen. Welke wonden draag jij met je mee? . Waar heb jij jezelf moeten wegcijferen? Waar heb je je pijn weggestopt? Waar loop jij vast in je leven? Welke patronen herhaal je telkens weer, terwijl je diep vanbinnen weet dat ze je niet verder helpen? Durf jij die pijn onder ogen te zien?” Deel je verhaal, niet om in de pijn te blijven hangen, maar om jezelf de ruimte te geven om te helen.

IJsbad en jezelf dragen in het ongemak
Onlangs heb ik een ijsbadtraining gedaan. Het klinkt misschien onverwacht, maar het bewust JA zeggen tegen de kou heeft me zoveel geleerd over omgaan met emotioneel ongemak. Net als in een ijsbad, schreeuwt alles in je lichaam dat je eruit moet, dat het te koud is, dat je het niet aankunt. Maar als je leert om het ongemak te verdragen, om in die kou te blijven en te ademen, ontdek je dat je veel meer kunt dan je denkt. Hetzelfde geldt voor emotioneel ongemak. Vaak proberen we onze emoties te onderdrukken omdat ze te pijnlijk zijn, maar als we leren om ze toe te laten, om ze te voelen en te verdragen, ontdekken we onze eigen kracht.